Het Eurovisiesongfestival maakt een “existentiële crisis” mee. Dat zegt Songfestivalkenner Gianni Paelinck nu al 5 landen ermee dreigen niet deel te nemen als Israël volgend jaar mag meedoen aan de liedjeswedstrijd. Hij verwacht dat er nog landen zullen volgen en kijkt vooral naar wat de Big Five-landen zullen doen, de 5 grote geldschieters van het Songfestival.
1. Wat is er aan de hand?
Het Eurovisiesongfestival wordt sinds 1956 georganiseerd door de European Broadcasting Union, kortweg EBU. Volgend jaar, in Wenen, wordt dus het 70-jarige jubileum gevierd. Maar nu hangen er donkere wolken boven de jaarlijkse liedjeswedstrijd.
Na Ierland, Spanje, Slovenië en IJsland liet vandaag ook de Nederlandse omroep Avrotros weten dat Nederland niet zal deelnemen aan het Songfestival in 2026 als Israël wél meedoet. De omroepen dreigen hiermee, uit afkeuring van het aanhoudende genocidale geweld door het Israëlische leger in de Gazastrook.
“Als ik de mededeling van de Nederlandse omroep Avrotros lees, dan is het redelijk duidelijk: ze zeggen eigenlijk dat Israël in deze huidige situatie eigenlijk geen plaats meer heeft op het Songfestival. Zo simpel is het”, zegt Gianni Paelinck, songfestivalkenner bij VRT NWS.
2. Hoe is het zover gekomen?
Nadat de oorlog in Gaza bijna 2 jaar geleden is uitgebroken, is er groeiende controverse over de deelname van Israël aan het Eurovisiesongfestival.
Tijdens het Songfestival van 2024, in het Zweedse Malmö, hing er al spanning in de lucht. En dit jaar, in het Zwitserse Bazel, ontstond er ophef nadat de Israëlische kandidate Yuval Raphael de televoting had gewonnen.
Dat deed ook heel wat stof deed opwaaien binnen de EBU. “Het is duidelijk dat hiervoor actief campagne was gevoerd vanuit Israël, ook vanuit de Israëlische regering. Daardoor komt het apolitieke karakter van het Songfestival extra in het gedrang”, zegt Gianni Paelinck hierover. Bovendien, los van de zaak-Israël, kan je ook verschillende keren per persoon een stem uitbrengen.
De kwestie werd begin juli door de leden van de EBU besproken tijdens de jaarlijkse evaluatie van het Songfestival. “Maar daar is toen geen duidelijk standpunt uit voortgekomen”, weet Gianni Paelinck. “We horen uit goede bron dat er wel een aantal voorstellen op tafel liggen om het systeem aan te passen.”
Daarin verschilt de discussie over Israël trouwens sterk met die over Rusland. Na de inval van het Russische leger in Oekraïne waren zowat alle leden van de EBU het erover eens dat Rusland in 2022 niet meer mocht deelnemen aan het Songfestival.
Doordat er nog altijd geen duidelijkheid is over de deelname van Israël, krijg je een domino-effectGianni Paelinck, Songfestivalkenner
Maar nu het over Israël gaat, zijn de meningen veel meer verdeeld, heeft de EBU nog geen knoop doorgehakt en werd het probleem op de lange baan geschoven, terwijl het geweld op het terrein blijft voortduren en de publieke druk toeneemt.
“De EBU heeft dit wellicht gedaan om alles te laten bedaren door het probleem op de lange baan te schuiven”, zegt Gianni Paelinck. “Maar dat heeft nu het omgekeerde effect”, stelt hij vast. “Doordat er nog altijd geen duidelijkheid is over de deelname van Israël, krijg je een domino-effect waarbij verschillende omroepen zelf met een standpunt naar buiten beginnen te komen.”
“Ik had dit eerlijk gezegd al een beetje eerder verwacht”, zegt Paelinck nog. Hij had het zelfs al in de aanloop naar het Songfestival van dit jaar verwacht. “De EBU heeft toen al maatregelen genomen om het Songfestival dit jaar rustiger te laten verlopen dan vorig jaar. Dat is toen ook gelukt.”
“Dus eigenlijk konden ze wel terugblikken op een redelijk succesvolle editie, zonder grote incidenten. Maar je voelde wel al in Bazel dit jaar dat het achter de schermen rommelde, bij de omroepen zelf. Herinner je de discussie met de Spaanse omroep, waarbij de commentatoren commentaar hadden gegeven op de Israëlische deelname.”
3. Zullen er nog andere landen volgen?
Nu de bal aan het rollen is gegaan, verwacht Paelinck dat er nog omroepen zullen volgen, die hun deelname zullen laten afhangen van de deelname van Israël. “Daarbij zal veel zal afhangen, denk ik, van wat de Big Five-landen zullen doen.”
Dat is de groep van 5 omroepen die automatische mogen deelnemen, omdat ze zo’n grote geldschieters zijn van Eurovisie. Het gaat om Frankrijk, Duitsland, Italië, Verenigd Koninkrijk en Spanje.
De Spaanse minister van Cultuur Ernest Urtasun heeft woensdag namelijk laten weten dat zijn land niet zal deelnemen als Israël niet wordt uitgesloten. Afwachten dus wat de 4 andere groten zullen doen. Ook is het afwachten wat het gastland van volgend jaar zal doen: Oostenrijk.
Daarnaast kijkt Paelinck naar de landen die een grote invloed hebben op het Songfestival, omdat ze een grote fanbasis hebben. Hij denkt hierbij aan de Scandinavische landen zoals Zweden. “Wat zullen zijn doen? Ja, ik denk dat daar wel een en ander nog van zal afhangen. Maar het is duidelijk dat het domino-spel is ingezet.”
4. Staat de toekomst van het Songfestival op het spel?
Als het zo verder gaat, denkt Paelinck dat dit de organisatie van het Songfestival op losse schroeven kan zetten? “Ja, sowieso. Dit is een existentiële crisis. Voor alle duidelijkheid: er zijn op dit moment nog geen landen die zich teruggetrokken hebben. Dat is in het verleden wel al eens gebeurd”, herinnert Paelinck.
In 1970 trokken bijvoorbeeld Portugal, Zweden, Noorwegen, Finland en Oostenrijk zich terug omdat er een jaar eerder een groot débacle was geweest met de puntentelling. Doordat het stemsysteem toen nog niet op punt stond, eindigde het festival met een enorme blamage voor de organisatie: een ex aequo van 4 landen.
Ik denk dat we kunnen spreken van een zware existentiële crisis voor de EBUGianni Paelinck, Songfestivalkenner
Maar de crisis waarin de organisatie van het Songfestival zich bevindt, is veel erger en diepgeworteld, ook omdat er een geopolitieke crisis achter zit. “Ik denk dat we kunnen spreken van een zware existentiële crisis voor de EBU”, zegt Paelinck onomwonden.
Voorlopig hult de EBU zich in stilzwijgen. Paelinck heeft er al naar gepolst, heeft nog geen reactie gekregen en denkt de organisatie wel weer met een zeer algemene reactie zal komen.
5. En wat met België?
En wat is de positie van de Belgische omroepen? Daarvoor moeten we dit jaar kijken naar de Franstalige omroep RTBF, omdat zij aan de beurt zijn om volgend jaar aan inzending naar Wenen te sturen.
Vandaag laat de RTBF weten de volgende vergadering van de EBU in december af te wachten alvorens een beslissing te nemen. “De RTBF blijft voorbereidingen treffen met het oog op de volgende editie, en werkt aan de selectie van kandidaten”, zo zegt de woordvoerder van de RTBF. “Dat betreft een werk van lange adem en geen improvisatie. Of we zullen deelnemen aan de editie van 2026 of niet, zal beslist worden na de algemene vergadering in december van de EBU.”
“Dit kunnen ze natuurlijk perfect doen”, zegt Gianni Paelinck hierover. “Ze kunnen achterover leunen en wachten tot de boel ontploft, zonder zelf een standpunt te hebben ingenomen.” Paelinck verwacht niet dat de RTBF meteen druk zal voelen om met hard standpunt te komen. “Maar dat kan morgen natuurlijk weer anders zijn.”
VRT herhaalt dat ze van organisator EBU een krachtig signaal verwacht na de vragen en kritiekenVRT Communicatie
VRT gaat er dit jaar dus niet over. Maar de Vlaamse omroep laat weten het standpunt te delen van de landen die afhaken van deelname aan het Eurovisiesongfestival.
“VRT herhaalt dat ze van organisator EBU een krachtig signaal verwacht na de vragen en kritieken die ze heeft geuit over de huidige gang van zaken bij het Eurovisiesongfestival.”
Aan de Reyerslaan worden aangedrongen op een reactie van de EBU. “Als dat signaal niet krachtig genoeg is, behoudt VRT zich het recht om het Songfestival niet langer uit te zenden”, klinkt het dreigend bij VRT.
BEKIJK
