Bron Humo.be
Er is nu wel een vredesakkoord tussen de regering-Netanyahu en de Palestijnse beweging Hamas, maar Gideon Levy (72), de nestor en het vlijmscherpe geweten van de Israëlische krant Haaretz, blijft sceptisch. ‘Het militarisme zit in het DNA van het land.’
HUMO President Trump heeft Hamas en Israël een akkoord kunnen doen sluiten. Is er eindelijk vrede in zicht?
GIDEON LEVY «Misschien niet meteen vrede, maar wel het einde van deze oorlog, en dat zou al fantastisch zijn. Het is voorlopig niet meer dan een wapenstilstand. Maar zelfs die is belangrijk, want elke dag zonder bombardementen worden er levens gespaard.»
HUMO Donald Trump en Benjamin Netanyahu presenteren zich als onafscheidelijke bondgenoten. Hoe reëel is dat verbond?
LEVY «Het is een grillige alliantie. Vandaag ziet die er hecht uit, morgen kan ze ontbonden zijn. Benjamin Netanyahu heeft zijn lot in handen van Donald Trump gelegd en dat is best gevaarlijk. Als Trump hem laat vallen, blijft hij alleen achter. Allebei worden ze gedreven door hun ego’s, maar Trump is op dit moment nog altijd de koning van de wereld. Netanyahu is volledig afhankelijk van hem.
»Tegelijk is Netanyahu het grootste gevaar voor de Israëlische democratie, véél meer dan de leiders van Hamas. Maar als de oorlog in Gaza stopt, is het gedaan met hem. Er zijn volgend jaar verkiezingen gepland in Israël, en die zal hij volgens mij zeker verliezen.»
HUMO Er is nu een akkoord, maar wat kan de internationale gemeenschap nog doen?
LEVY «Heel veel, net zoals destijds in Zuid-Afrika. In Israël hebben we óók een apartheidsregime. De internationale gemeenschap moet zich daar krachtig tegen uitspreken en ernaar handelen. Het is onhoudbaar dat landen die de mensenrechten hoog in het vaandel dragen, handel blijven drijven met een regime dat dagelijks het internationale recht schendt. Wie geen consequenties verbindt aan zijn woorden, is medeplichtig.»
HUMO U hebt zowat elke Israëlische militaire operatie sinds de jaren 80 verslagen. Wat maakt de oorlog in Gaza fundamenteel anders?
LEVY «Het genocidale karakter ervan. Israël is nog nooit zo barbaars geweest. Nog nooit zijn zoveel onschuldige mensen gedood. Wat deze oorlog van andere onderscheidt, is dat Israël niet eens meer probeert zijn daden te verbergen. De schaamte is verdwenen. Vroeger spraken ze tenminste nog over ‘spijtige vergissingen’ of ‘collateral damage’. Nu is de vernietiging openlijk en doelbewust. Het militarisme zit in het DNA van Israël.»
HUMO Ziet u parallellen met de campagnes van 2014 en 2021?
LEVY «De enige overeenkomst is dat Israël opnieuw probeert de Palestijnen te vernietigen. In de jaren 40 hadden we de eerste Nakba. Nu maken we de tweede mee. Twee catastrofes in twee generaties tijd, onvoorstelbaar. En de meeste Israëli’s staan achter die politiek, dat is bijzonder tragisch.»
HUMO U hebt ooit de tweestatenoplossing gesteund. Is die nog haalbaar?
LEVY «De tweestatenoplossing is al lang dood: die is vermoord doordat de Israëli’s nederzettingen blijven bouwen in de bezette Palestijnse gebieden. De enige optie is nu de éénstaatoplossing. Er is geen alternatief, dus steun ik ze volledig. Maar op dit moment bepaalt Benjamin Netanyahu de richting die het land uitgaat. Pas als hij weg is, zullen we zien wat er nog te redden valt en wat onomkeerbaar is.»
HUMO Dat voorspelt weinig goeds voor de Westelijke Jordaanoever, het grootste grondgebied van de Palestijnse gebieden, nee?
LEVY «Inderdaad. Gaza is nu vernietigd, en ik vrees dat daarna de Westelijke Jordaanoever volgt. Maar ik hoop dat het niet zover komt. Israël moet beginnen te beseffen dat militair ingrijpen geen antwoord is op alles. Het moet stoppen met systematisch internationale wetten te schenden. Echte kracht toon je niet met wapens, maar met rechtvaardigheid.»
Gehersenspoeld
HUMO U bent al decennia een uitgesproken kritische journalist in Israël. Hoe moeilijk is het om die rol te blijven spelen?
LEVY «Het is niet makkelijk. Ik ben eenzamer dan ooit. Ik heb altijd tot een kleine minderheid behoord, maar de laatste twee jaar is dat gevoel nog sterker geworden. Veel mensen zijn van mening veranderd, ik niet. Ik geniet wel nog altijd de grootst mogelijke vrijheid. Ik kan zeggen en schrijven wat ik wil. Tegen de onderstroom ingaan is een heel gevecht, maar ik ben het gewend. En zolang het zin heeft, ga ik door. Wat mij drijft, is de overtuiging dat zwijgen gevaarlijker is dan kritiek geven.»
HUMO Is uw speelruimte niet aanzienlijk kleiner geworden sinds de aanval van Hamas op 7 oktober 2023?
LEVY «Dat wel. Formeel is er nog altijd persvrijheid, maar de meeste journalisten volgen vrijwillig de versie van de overheid. Niemand heeft hen daartoe gedwongen. Ze tonen de bevolking niets van het lijden in Gaza, de misdaden, de vernietiging. In plaats daarvan brengen ze eindeloze verhalen over 7 oktober, over de gijzelaars en de dappere Israëlische soldaten. Maar over de slachtoffers in Gaza reppen ze met geen woord. De Israëlische media lijken wel gehersenspoeld en dat is, eerlijk gezegd, beschamend. De journalistiek in Israël bevindt zich op een dieptepunt, niet omdat we niet mogen spreken, maar omdat we niet meer wíllen spreken. Zelfcensuur is de ergste vorm van controle.»
HUMO Hoe reageren uw collega’s, familieleden en vrienden op uw standpunten?
LEVY «Sommigen zijn de voorbije jaren van mening veranderd, zelfs in mijn familie. Toch onderhoud ik met iedereen de beste relaties. We proberen gewoon discussies te vermijden.»
HUMO Wat betekent patriottisme voor u vandaag, in een land dat u zo vaak bekritiseert?
LEVY «Patriottisme is een gevaarlijk begrip. Het gaat vaak hand in hand met nationalisme, racisme en militarisme, en ik ben daar allemaal tegen. Echte liefde voor je land betekent: je moreel kompas behouden. Ik ben diep verbonden met Israël. Soms schaam ik me, soms walg ik, soms voel ik me schuldig. Maar ik hoor hier thuis, en ik zal nooit vertrekken.»
